Економија на ЕУ

Економијата на Европската Унија е заедничка економија на земјите членки на Европската Унија (ЕУ). Таа е трета по големина економија во светот во номинална смисла, по Соединетите Американски Држави и Кина, и трета според паритет на куповната моќ (ППП), по Кина и САД. БДП на Европската унија е проценет на околу 15 трилиони долари (номинален) во 2020 година, што претставува околу 1/6 од глобалната економија.

Еврото е втората најголема резервна валута и втората најтргувана валута во светот по американскиот долар. Еврото го користат 19 од нејзините 27 членки, севкупно, тоа е официјална валута во 25 земји, во еврозоната и во шест други европски земји, официјално или де факто.

Економијата на Европската унија се состои од внатрешен пазар на мешани економии заснован на слободен пазар и напредни социјални модели. На пример, тој вклучува единствен внатрешен пазар со слободно движење на стоки, услуги, капитал и работна сила. БДП по глава на жител бил 43.188 долари во 2018 година, во споредба со 62.869 долари во САД, 44.246 долари во Јапонија и 18.116 долари во Кина. Постојат значителни разлики во БДП по глава на жител (ППП) меѓу земјите-членки кои се движат од 106.372 долари во Луксембург до 23.169 долари во Бугарија. Со низок Џини коефициент од 31, Европската Унија има порамноправна распределба на приходите од светскиот просек.

Инвестициите на ЕУ во странски земји изнесуваат 9,1 трилиони американски долари, додека странските инвестиции направени во Европската унија изнесуваат 5,1 трилиони долари во 2012 година, што се највисоки странски и домашни инвестиции во светот (2016). Euronext е главната берза на еврозоната и шеста по големина во светот според пазарната капитализација. Најголемите трговски партнери на Европската унија се САД, Кина, Обединетото Кралство, Швајцарија, Русија, Турција, Јапонија, Норвешка, Јужна Кореја, Индија и Канада.

Од почетокот на кризата со јавниот долг во 2009 година, се појавија спротивни економски ситуации меѓу Јужна Европа од една страна и Централна и Северна Европа од друга страна: повисока стапка на невработеност и јавен долг во медитеранските земји со исклучок на Малта, и пониска стапка на невработеност со повисока стапка на раст на БДП во источните и северните земји-членки. Во 2018 година, јавниот долг во Европската унија беше 80% од БДП, со разлики меѓу најниската стапка, Естонија со 8,4%, и највисоката, Грција со 181,1%.

Услужниот сектор е убедливо најважниот сектор во Европската унија, со 74,7% од БДП, во споредба со производствената индустрија со 23,8% од БДП и земјоделството со само 1,5% од БДП.

Особено, финансиските услуги се добро развиени во рамките на единствениот пазар на Унијата. Компаниите имаат поголема зависност од банкарски заеми отколку во САД, иако се планира промена кон компании кои собираат повеќе средства преку пазарите на капитал преку иницијативата CMU, планот на ЕУ што го предложи Комисијата во септември 2015 година за мобилизирање на слободното движење на капиталот во рамките на ЕУ.

Според Индексот на глобалните финансиски центри, двата најголеми финансиски центри во Европа, Лондон и Цирих, се надвор од Европската унија. Двата најголеми финансиски центри во рамките на ЕУ се Франкфурт и градот Луксембург.

Европската унија е најголемиот извозник во светот и од 2008 година најголемиот увозник на стоки и услуги. Внатрешната трговија меѓу земјите-членки е потпомогната со отстранување на бариерите во трговијата како што се царините и граничните контроли. Во еврозоната, трговијата е помогната со тоа што нема никакви валутни разлики меѓу повеќето членки.

10-те најголеми трговски партнери на Европската унија со нејзината вкупна трговска размена за 2020 година

Трговијата на ЕУ-27 по Брегзит (2020 година во милијарди евра)

Ранг Земја/област                    Извоз      Увоз      Вкупна трговија       Трговско салдо

1 Кина                                        202,5       383,5             586                            −181,0

2 САД                                         353,0       202,0             555                              150,9

3 Обединето Кралство             277,5       167,2             444,7                           110,3

4 Швајцарија                             142,4       108,6              251                                33,8

– АСЕАН                                       69,0        120,0             189,0                           −51,0

5 Русија                                        79,0         95,2             174,2                           −16,2

6 Турција                                      69,9         62,6             132,5                               7,3

7 Јапонија                                    54,5          54,9            109,4                             −0,4

8 Норвешка                                 48,6          42,3              90,9                               6,3

9 Јужна Кореја                            45,3           44,1              89,4                               1,2

10 Индија                                    32,2           33,1              65,3                             −0,9